Rozdzielanie języków w czasie lekcji w dwujęzycznych szkołach niekoniecznie pomoże uczniom w lepszym opanowaniu przerabianego materiału – wynika z badań przeprowadzonych w Kraju Basków.
W dwujęzycznych szkołach, które są coraz popularniejsze w wielu regionach Europy, proporcja lekcji prowadzonych w jednym i drugim języku może być różna, ale w niemal wszystkich placówkach tego typu jedna zasada pozostaje niezmienna: każdy przedmiot uczony jest tylko w jednym z języków i mieszanie ich w trakcie lekcji jest zdecydowanie niemile widziane. Jeśli w danym roku szkolnym językiem matematyki jest angielski, a biologii – walijski, z całą pewnością zasady skróconego mnożenia nie będą tłumaczone po walijsku, a o budowie komórki nikt nie będzie opowiadał po angielsku. Za taką strategią stoi powszechne przekonanie, że uczenie się nowych pojęć jest dużo łatwiejsze, jeśli stykamy się z nimi tylko w jednym języku. Czy rzeczywiście tak jest?
W pierwszej chwili taka opinia może wydawać się przekonująca: drugi język to dodatkowe obciążenie dla naszego systemu poznawczego, trzeba nie tylko zapamiętać nową informację, ale jeszcze skojarzyć z nią dwie słowne etykiety… Ale z drugiej strony, w dwujęzycznych społecznościach mieszanie języków jest przecież codziennością, dzieci od początku poznają świat w dwóch językach, każdy obiekt i zjawisko ma dwie nazwy. Co więcej, liczne badania pokazują, że taka dwoistość przynosi licznie, nie tylko językowe korzyści (o których wielokrotnie pisaliśmy w naszym serwisie). A więc dlaczego w kontekście szkolnym miałoby być inaczej?
Na pytanie to postanowili odpowiedzieć naukowcy z uniwersytetów w Donostii (Kraj Basków, Hiszpania) i Bangorze (Walia, Wielka Brytania), czyli w miejscach, w których większość mieszkańców jest dwujęzyczna, więc problem wyboru języka edukacji jest stale aktualny. Badacze zaplanowali prosty eksperyment, w którym wzięły udział osoby dorosłe mówiące na co dzień po hiszpańsku i baskijsku oraz dzieci uczęszczające do dwujęzycznej szkoły. Obie grupy wiekowe uczestniczyły w testach osobno i uczyły się w dwóch specjalnie kontrolowanych warunkach: ściśle jedno- i dwujęzycznym kontekście. Materiał, którego uczyły się osoby badane, był taki sam w obu warunkach badania. Obrazkom nieistniejących w realnym świecie przedmiotów przyporządkowano opisy cech przedmiotów znanych z codziennego życia: np. „można go nosić w kieszeni” i „otwiera się nim drzwi”. W zależności od warunku, oba opisy były podawane w tym samym lub różnych językach. Po fazie uczenia się, czyli kilkakrotnym prezentowaniu materiału, sprawdzano, jak dobrze osoby badane zapamiętały opisy poszczególnych przedmiotów. Okazało się, że zarówno dorośli, jak i dzieci poradzili sobie z zadaniem równie dobrze w sytucji gdy języki były wymieszane, jak i nie. Sugeruje to, że wprowadzenie drugiego języka w żaden sposób nie powinno zaburzać procesu zapamiętywania nowych informacji.
Zdaniem autorów badania, osoby decydujące o polityce edukacyjnej powinny poważnie wziąć pod uwagę te wyniki, ponieważ dla wielojęzycznych społeczeństw wielojęzyczny kontekst uczenia się jest o wiele bardziej naturalny niż jednojęzyczny. Poza tym równoległe używanie dwóch języków i swobodne przełączanie się między nimi zwiększy szanse, że oba będą obecne w otoczeniu dziecka w podobnym wymiarze, co jest szczególnie istotne w przypadku dzieci, które dopiero rozwijają swoje umiejętności językowe”. Od wyników laboratoryjnych badań do pozaakademickiej rzeczywistości wiedzie zwykle długa i kręta droga, ale może wkrótce na lekcjach w Barcelonie i Belfaście będzie można usłyszeć nauczycieli i uczniów swobodnie mieszających języki w trakcie lekcji?
Joanna Durlik
Źródło: Antón, E., Thierry, G., & Duñabeitia, J. A. (2015). Mixing Languages during Learning? Testing the One Subject—One Language Rule. Plos One, 10(6), e0130069. http://doi.org/10.1371/journal.pone.0130069
Serwis „Wszystko o dwujęzyczności” jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Uniwersytetu Warszawskiego. Utwór powstał w ramach projektu finansowanego w ramach konkursu „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2015 r.“ realizowanego za pośrednictwem MSZ w roku 2015. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o konkursie „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2015 r.”.
