Osoby dwujęzyczne często podkreślają, że w zależności od języka, którym aktualnie mówią, czują się trochę innymi osobami. Czy rzeczywiście kontekst językowy może aż tak znacząco wpłynąć na to, co robimy? Albo na decyzje, które podejmujemy?
Shan Gao i jego współpracownicy postanowili zająć się związkami języka z zachowaniem i sprawdzić, czy osoby dwujęzyczne mają taką samą tendencję do podejmowania ryzyka w otoczeniu pierwszego i drugiego języka. W tym celu w zaciszu uniwersyteckiego laboratorium szesnaścioro studentów z Uniwersytetu w Bangorze, dwujęzycznych osób biegłych w chińskim (pierwszy język) i angielskim (drugi język) grało w prostą grę hazardową. Była ona oparta na dokładnie tym samym mechanizmie psychologicznym, który od wieków z powodzeniem trzyma ludzi przy stole do ruletki i jednorękim bandycie. Tak zwany „efekt gorącej ręki” (hot hand effect) każe większości ludzi kontynuować grę po tym, jak ostatnia rozgrywka (rozdanie, losowanie itd.) przyniosła pożądane efekty. Taka decyzja na pozór wygląda racjonalnie (bo czemu wycofywać się z gry, skoro akurat dobrze mi idzie, pewnie dalej też będzie mi szło dobrze), ale w istocie oparta jest na złudzeniu, że w losowej grze kolejne rozgrywki są ze sobą w jakikolwiek sposób powiązane i że powodzenie w poprzedniej zwiastować powinno powodzenie również w nadchodzącej (ewentualnie na metafizycznej wierze w szczęście, ale tę również trudno włączyć do kategorii racjonalnych przesłanek).
Zadanie było bardzo proste – osoby badane wyłącznie podejmowały decyzję, czy chcą „wejść” w kolejną rozgrywkę, a kiedy zdecydowały się zagrać, nie musiały robić niczego dodatkowego, czekały tylko na informację, czy była ona wygrana, czy przegrana, po czym przechodziły do kolejnej. Motywacja do dalszej gry była klasyczna: za każdą wygraną rozgrywkę gracz otrzymywał drobną sumę pieniędzy. Kluczową manipulacją w eksperymencie było udzielanie informacji zwrotnej graczom-badanym w ich pierwszym albo drugim języku. Zgodnie z efektem gorące ręki spodziewano się, że pojedyncza wygrana zwiększy prawdopodobieństwo zagrania w kolejnym bloku. I rzeczywiście tak się działo – ale tylko wtedy, kiedy informacja o wygranej została podana po chińsku, czyli w pierwszym języku osób badanych, natomiast pozytywna informacja po angielsku nie miała żadnego wpływu na ich decyzje. Co więcej, obserwacja aktywności elektrycznej mózgów osób badanych podczas gry pokazała konsekwentnie silniejsze reakcje na negatywną informację po chińsku niż po angielsku. „Nasze wyniki sugerują, że różne uprzedzenia i nastawienia, które wpływają na podejmowane przez nas decyzje, mogą mieć mniejsze znaczenie, kiedy używamy języka obcego, komentują autorzy eksperymentu. – Zapewne jest to spowodowane większym „zaufaniem” do ojczystego języka i silniejszym związkiem między językiem a emocjami niż w przypadku języka obcego – dodają podkreślając spekulatywny charakter tych interpretacji.
Zatem wiemy już, że do kasyna bezpieczniej iść w obcym kraju i lepiej wystrzegać się pierwszego języka przy ruletce. Idąc krok dalej, ciekawe, na ile spekulacje autorów eksperymentu dobrze oddają codzienne doświadczenia osób dwujęzycznych i jak wiele osób ma wrażenie, że w drugim języku potrafi myśleć racjonalniej i łatwiej abstrahować od emocji? Zapraszamy czytelników do dzielenia się przemyśleniami na ten temat!
Joanna Durlik
Źródło: (Gao, Zika, Rogers, & Thierry, 2015); Gao, S., Zika, O., Rogers, R. D., & Thierry, G. (2015). Second Language Feedback Abolishes the “Hot Hand” Effect during Even-Probability Gambling. Journal of Neuroscience, 35(15), 5983–5989. http://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.3622-14.2015
Serwis „Wszystko o dwujęzyczności” jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Uniwersytetu Warszawskiego. Utwór powstał w ramach projektu finansowanego w ramach konkursu „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2015 r.“ realizowanego za pośrednictwem MSZ w roku 2015. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o konkursie „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2015 r.”.
