Czy dwujęzyczność jest tylko domeną ludzi? Niekoniecznie, choć wiedza, jaką na ten temat dysponujemy, nie wystarczy, aby sformułować tak daleko idący wniosek. Tym niemniej naukowcy z University of San Diego i National Marine Mammal Laboratory stwierdzili, że orki przebywające w towarzystwie delfinów butlonosych uczyły się wydawać dźwięki charakterystyczne dla tych ostatnich. I robiły to w sposób celowy.
Znakomita większość zwierząt nie uczy się wydawać dźwięków charakterystycznych dla ich gatunku, tylko przychodzi z tą umiejętnością na świat. Można powiedzieć w dużym uproszczeniu, że psy rodzą się z umiejętnością szczekania, koty – miauczenia, a tata lew też wcale nie musi instruować lwiątek, jak rykiem wzbudzać postrach u innych mieszkańców dżungli. Natomiast ludzie, niektóre rodzaje nietoperzy i ptaków, a także walenie muszą najpierw się nauczyć, aby wydawać charakterystyczne swojemu gatunkowi dźwięki. Proces ten zazwyczaj określa się mianem uczenia wokalnego. Naukowcy badający sposób komunikowania się ptaków, potrafią wskazać u śpiewających (Oscines – podrząd ptaków z rzędu wróblowych) konkretne szlaki neuronalne odpowiedzialne za ten proces. U orek (Orcinus orca) natomiast przebiega on w sposób znacznie bardziej skomplikowany.
Orki wydają z siebie dźwięki w postaci klikania, gwizdów i pulsujących zawołań. Jednak długość trwania, tonacja, a także rytm, w jakim wydają one z siebie dźwięki są odmienne u różnych stad tych morskich ssaków, co powoduje, że naukowcy nie wahają się mówić w kontekście orek o różnych dialektach przekazywanych z pokolenia na pokolenie. – Już od dawna wiadomo, że orki uczą się swojego dialektu – mówi Ann Bowles z Hubbs-Sea World Research Institute. – Aby odpowiedzieć na pytanie, jak wiele one sobie przekazują drogą uczenia się i co w ich przypadku wspomaga ten proces, potrzeba jeszcze wielu dodatkowych badań – dodaje Bowles.
Ann Bowles i współpracująca z nią doktorantka Whitney Musser z University of San Diego zaobserwowały, że orki nie tylko mogą uczyć się od przedstawicieli swojego gatunku, lecz także od innych gatunków z rodziny delfinowatych. Gdy mianowicie orki przebywały razem z delfinami butlonosymi (Tursiops truncatus), dostosowywały rodzaj wydawanych przez siebie dźwięków do tych ostatnich.
– Porównując nagrania dźwięków wydawanych przez osobniki przebywające we wspólnych stadach złożonych z orek i delfinów butlonosych z przedstawicielami obu tych gatunków żyjącymi w jednorodnych grupach, byliśmy w stanie ocenić do jakiego stopnia orki były w stanie nauczyć się wzorców wokalizacyjnych od swoich towarzyszy – mówi Bowles.
Obserwacje dotyczyły trzech osobników, które przez wiele lat były trzymane w basenie razem z delfinami. Orki te po pewnym czasie zmodyfikowały swój sposób komunikowania się – zaczęły wydawać poszczególne typy dźwięków w innych proporcjach niż wcześniej: więcej kliknięć i gwizdów, natomiast mniej pulsujących zawołań. Badacze zaobserwowali także, że jedna z orek przejęła od delfinów umiejętność wydawania charakterystycznych sekwencji dźwięków. Dźwięki te nauczyli wydawać delfiny ich opiekunowie, zanim orka znalazła się w tym samym basenie.
Wszystko to jednak nie oznacza, że sposób porozumiewania się orek jest „językiem” w takim znaczeniu, jak języki używane przez ludzi. Tym niemniej fakt, że orki przekazują sobie ten sposób porozumiewania się, wskazuje na to, że mózg tego morskiego ssaka charakteryzuje wysoki stopień plastyczności, zdolność do modyfikacji dotychczasowych połączeń, aby przyswoić nową informację. – Orki zdają się mieć dużą motywację, aby zaadaptować swój sposób zachowania się do sposobu zachowania się swoich towarzyszy – tłumaczy Bowles, która jednak zaznacza, że nieznany jest jak dotąd cel tych zachowań adaptacyjnych.
Bezpośrednim celem badań nad sposobem porozumiewania się orek było wypracowanie sposobów ochrony tych zwierząt w obliczu coraz bardziej kurczących się obszarów oceanów, w których orki mogą swobodnie żyć i polować. Częste są przypadku zaplątania się orek w sieci rybackie, wiele z nich pada ofiarą kolizji ze statkami, zanieczyszczeń mórz i oceanów, a także zmian klimatycznym wywołanych działalnością człowieka.
Źródło: Whitney B. Musser, Ann E. Bowles, Dawn M. Grebner, and Jessica L. Crance. Differences in acoustic features of vocalizations produced by killer whales cross-socialized with bottlenose dolphins. The Journal of the Acoustical Society of America, 2014 DOI: 10.1121/1.4893906;
