Nikt dziś już nie ma wątpliwości, że dwujęzyczność i wielojęzyczność dziecięca to wielka szansa, którą dzieci będą mogły wykorzystywać przez całe życie. Nie można jednak zapominać, że dzieci nabywające dwa języki (lub więcej) na raz będą się rozwijały nieco inaczej niż ich jednojęzyczni rówieśnicy. Temu, co jest normą w rozwoju dwujęzycznego dziecka, a co ewentualnie powinno budzić niepokój rodziców i wychowawców, będzie poświęcona konferencja „Zaburzenia rozwoju językowego u dzieci w kontekście wielojęzyczności”, która odbędzie się w Krakowie w dniach 27-29 maja 2013 roku.
Fakt, że rozwój językowy u dzieci dwujęzycznych przebiega nieco inaczej niż u ich rówieśników, nie powinien być dla nikogo zaskoczeniem. Dzieci te mają do nauczenia znacznie więcej słów i konstrukcji gramatycznych, a w dodatku mogą poświęcić nauce każdego z języków mniej czasu niż dzieci jednojęzyczne swojemu jedynemu językowi. Stąd nie powinniśmy się dziwić, że w pewnym okresie rozwoju językowego, dwujęzyczne dzieci dają się wyprzedzić pod pewnymi względami jednojęzycznym kolegom i koleżankom.
Równocześnie mniej więcej 7 proc. dzieci – zarówno tych jedno-, jak i dwujęzycznych – na całym świecie cierpi na Specyficzne Zaburzenie Językowe (SLI). Zaburzenie to powoduje, że dzieci rozwijające się typowo w sferze pozawerbalnej mają problemy z mową i komunikacją, na przykład z budowaniem poprawnych zdań, a w starszym wieku – z konstruowaniem poprawnych wypowiedzi. Jak łatwo się domyślić, dzieci z nierozpoznanym SLI są skazane na poważne problemy w szkole. Jednak gdy zaburzenie to zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowane, a dzieci zostaną otoczone odpowiednią opieką, jest szansa, że wpływ SLI na jakość ich dalszego życia zostanie zminimalizowany.
W przypadku dzieci dwujęzycznych sprawa jest znacznie bardziej skomplikowana, bo stwierdzenie u nich SLI jest o wiele trudniejsze niż u dzieci jednojęzycznych. Symptomy SLI bardzo łatwo jest pomylić z błędami, jakie popełniają dzieci dwujęzyczne w każdym ze znanych sobie języków. Wielokrotnie się już zdarzało, że objawy SLI przychodziły niezauważone, bo przypisywano je chwilowemu i przejściowemu opóźnieniu w rozwoju mowy charakterystycznemu dla dwujęzyczności. Były też przypadki odwrotne – u prawidłowo rozwijających się dzieci dwujęzycznych mylnie diagnozowano SLI, w wyniku czego dzieci te przechodziły terapię, która w niczym im nie mogła pomóc – mogła natomiast zaszkodzić powodując choćby stres związany z samym przypisaniem dziecku zaburzenia.
W wielu krajach europejskich powstały już narzędzia, które pozwalają na wczesne wykrycie SLI u dzieci jednojęzycznych, coraz więcej jest też opracowanych dla różnych par języków testów, które pozwalają na zdiagnozowanie tego zaburzenia u dzieci dwujęzycznych. Nie ma dotąd jednak narzędzi, które pozwalałyby stwierdzenie SLI u dzieci polskojęzycznych, a tym bardziej u dzieci dwujęzycznych, władających m.in. językiem polskim.
Wyniki badań, których celem było poznanie specyfiki rozwoju językowego dzieci dwujęzycznych zostaną zaprezentowane 27-29 maja 2013 roku w Krakowie w czasie międzynarodowej konferencji „Zaburzenie rozwoju językowego u dzieci w kontekście wielojęzyczności”. Konferencja ta podsumowuje trzyletni program współpracy europejskiej: Akcji COST IS0804. Zaprezentowane w jej trakcie zostaną między innymi wyniki badań z udziałem dzieci nabywających równocześnie języki polski i angielski. Badania te, prowadzone przez badaczy z Uniwersytetów Warszawskiego i Jagiellońskiego wśród dzieci polskich imigrantów w Wielkiej Brytanii i Irlandii, są pierwszym krokiem do wypracowania narzędzi, które umożliwią w przyszłości trafną diagnozę SLI u polskich dzieci dwujęzycznych. Na konferencji zaprezentowany zostanie też projekt „Entuzjaści Edukacji”, realizowany przez Instytut Badań Edukacyjnych, w ramach którego opracowywane są narzędzia do diagnozy SLI u jednojęzycznych dzieci polskich.
Przewidujemy, że w konferencji weźmie udział ok. 400 osób, włączając w to 120 badaczy współpracujących w ramach COST IS0804 oraz ok. 280 polskich naukowców i praktyków pracujących z dziećmi i zainteresowanych tematem wielojęzyczności i SLI.
Więcej informacji o konferencji znajduje się na stronie internetowej. Można się też kontaktować z organizatorami konferencji pod adresem: info@bi-sli2013.org
